Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego Szkoły Podstawowej w Raszowej

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego (WSDZ) to kompleksowy program mający na celu wspieranie uczniów w procesie planowania ich przyszłej ścieżki edukacyjno-zawodowej. Jest to systematyczny i skoordynowany zbiór działań, który ma pomóc uczniom w odkrywaniu ich zainteresowań, rozwijaniu umiejętności i zdobywaniu wiedzy o różnych zawodach.

 

1. Podstawy prawne dotyczące realizacji doradztwa zawodowego w szkole

 

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 2022 poz. 2230)
• Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz.U. 2023 poz. 900)
• Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 2245)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej dnia 12 lutego 2019 r. w sprawie doradztwa zawodowego (Dz.U. 2019 poz. 325)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 kwietnia 2019 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. 2019 poz. 639 z późn.zm)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2017 poz. 1591 z późn. zm)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. 2019 poz. 502 z późn. zm.)
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli (Dz. U.2017 poz. 1575 z późn. zm.).

 

2. Główny cel realizacji orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego

 

Działania w zakresie doradztwa zawodowego w klasach I–VI szkół podstawowych obejmują orientację zawodową, która ma na celu zapoznanie uczniów z wybranymi zawodami, kształtowanie pozytywnych postaw wobec pracy i edukacji oraz pobudzanie, rozpoznawanie i rozwijanie ich zainteresowań i uzdolnień.

Działania w zakresie doradztwa zawodowego w klasach VII i VIII szkół podstawowych mają na celu wspieranie uczniów w procesie przygotowania ich do świadomego i samodzielnego wyboru kolejnego etapu kształcenia i zawodu, z uwzględnieniem ich zainteresowań, uzdolnień i predyspozycji zawodowych oraz informacji na temat systemu edukacji i rynku pracy.

 

3. Doradztwo zawodowe jest realizowane:

1. W klasach I-VIII na obowiązkowych zajęciach edukacyjnych i godzinach wychowawczych przez nauczycieli prowadzących te zajęcia w bieżącej pracy z uczniem polegającej na wskazywaniu związku tematyki zajęć z obszarami doradztwa zawodowego;
2. W ramach organizacji i udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej;
3. W klasach VII-VIII na zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego przez nauczyciela z kwalifikacjami doradcy zawodowego, 10 godzin lekcyjnych w roku szkolnym;

 

4. Działania z zakresu doradztwa zawodowego realizowane są w formach:

1. zajęć grupowych w klasach VII -VIII ze szkolnym doradcą w wymiarze 10 godzin w jednym roku szkolnym,
2. pogadanek, warsztatów, projekcji filmów edukacyjnych, prezentacji realizowanych na godzinach wychowawczych,
3. spotkań z z przedstawicielami wybranych zawodów,
4. wycieczek zawodoznawczych do zakładów pracy i instytucji kształcących,
5. konkursów,
6. udzielania informacji w zakresie wyboru kierunku dalszego kształcenia zawodu i planowania dalszej kariery zawodowej,
7. udzielania indywidualnych porad i konsultacji dla uczniów, rodziców  i nauczycieli,
8. giełdy szkół ponadpodstawowych,
9. obserwacji zajęć praktycznych w szkołach zawodowych,
10. pracy z komputerem – śledzenie danych statystycznych, korzystanie   z zasobów internetu,
11. wywiadów i spotkań z absolwentami.

 

5. Koordynatorem doradztwa zawodowego jest nauczyciel prowadzący zajęcia doradztwa zawodowego.
6. Zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane na podstawie programu przygotowanego przez nauczyciela prowadzącego te zajęcia, dopuszczonego przez dyrektora szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej.

 

7. Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego:

A. Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla klas I–III szkół podstawowych

1. Poznanie siebie

Uczeń:

1.1 opisuje swoje zainteresowania i określa, w jaki sposób może je rozwijać;

1.2 prezentuje swoje zainteresowania wobec innych osób;

1.3 podaje przykłady różnorodnych zainteresowań ludzi;

1.4 podaje przykłady swoich mocnych stron w różnych obszarach;

1.5 podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i opisuje, co z nich wyniknęło dla niego i dla innych.

2. Świat zawodów i rynek pracy

Uczeń:

2.1 odgrywa różne role zawodowe w zabawie;

2.2 podaje nazwy zawodów wykonywanych przez osoby w bliższym i dalszym otoczeniu oraz opisuje podstawową specyfikę pracy w wybranych zawodach;

2.3 opisuje, czym jest praca, i omawia jej znaczenie w życiu człowieka na wybranych przykładach;

2.4 omawia znaczenie zaangażowania różnych zawodów w kształt otoczenia, w którym funkcjonuje;

2.5 opisuje rolę zdolności i zainteresowań w wykonywaniu danego zawodu;

2.6 posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz w sposób twórczy i niekonwencjonalny.

3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie

Uczeń:

3.1 uzasadnia potrzebę uczenia się i zdobywania nowych umiejętności;

3.2 wskazuje treści, których lubi się uczyć;

3.3 wymienia różne źródła wiedzy i podejmuje próby korzystania z nich.

4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych

Uczeń:

4.1 opowiada, kim chciałby zostać i co chciałby robić;

4.2 planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując na podstawowe czynności

i zadania niezbędne do realizacji celu;

4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio z jego osobą;

B. Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla klas IV–VI szkół podstawowych

1. Poznawanie własnych zasobów

Uczeń:

1.1 określa własne zainteresowania i uzdolnienia oraz kompetencje;

1.2 wskazuje swoje mocne strony oraz możliwości ich wykorzystania w różnych dziedzinach życia;

1.3 podejmuje działania w sytuacjach zadaniowych i ocenia swoje działania, formułując wnioski na przyszłość;

1.4 prezentuje swoje zainteresowania i uzdolnienia wobec innych osób z zamiarem zaciekawienia odbiorców.

2. Świat zawodów i rynek pracy

Uczeń:

2.1 wymienia różne grupy zawodów i podaje przykłady zawodów charakterystycznych dla

poszczególnych grup, opisuje różne ścieżki ich uzyskiwania oraz podstawową specyfikę pracy w zawodach;

2.2 opisuje, czym jest praca i jakie ma znaczenie w życiu człowieka;

2.3 podaje czynniki wpływające na wybory zawodowe;

2.4 posługuje się przyborami i narzędziami zgodnie z ich przeznaczeniem oraz

w sposób twórczy i niekonwencjonalny;

2.5 wyjaśnia rolę pieniądza we współczesnym świecie i jego związek z pracą.

3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie

Uczeń:

3.1 wskazuje różne sposoby zdobywania wiedzy, korzystając ze znanych mu przykładów, oraz omawia

swój indywidualny sposób nauki;

3.2 wskazuje przedmioty szkolne, których lubi się uczyć;

3.3 samodzielnie dociera do informacji i korzysta z różnych źródeł wiedzy.

4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych

Uczeń:

4.1 opowiada o swoich planach edukacyjno-zawodowych;

4.2 planuje swoje działania lub działania grupy, wskazując szczegółowe czynności i zadania niezbędne do realizacji celu;

4.3 próbuje samodzielnie podejmować decyzje w sprawach związanych bezpośrednio lub pośrednio z jego osobą.

C. Treści programowe z zakresu doradztwa zawodowego dla klas VII i VIII szkół podstawowych

1. Poznawanie własnych zasobów

Uczeń:

1.1 określa wpływ stanu zdrowia na wykonywanie zadań zawodowych;

1.2 rozpoznaje własne zasoby (zainteresowania, zdolności, uzdolnienia, kompetencje, predyspozycje zawodowe);

1.3 dokonuje syntezy przydatnych w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej informacji o sobie wynikających z autoanalizy, ocen innych osób oraz innych źródeł;

1.4 rozpoznaje własne ograniczenia jako wyzwania w odniesieniu do planów edukacyjno-

zawodowych;

1.5 rozpoznaje swoje możliwości i ograniczenia w zakresie wykonywania zadań zawodowych i uwzględnia je w planowaniu ścieżki edukacyjno-zawodowej;

1.6 określa aspiracje i potrzeby w zakresie własnego rozwoju i możliwe sposoby ich realizacji;

1.7 określa własną hierarchię wartości i potrzeb.

2. Świat zawodów i rynek pracy

Uczeń:

2.1 wyszukuje i analizuje informacje na temat zawodów oraz charakteryzuje wybrane zawody, uwzględniając kwalifikacje wyodrębnione w zawodach oraz możliwości ich uzyskiwania;

2.2 porównuje własne zasoby i preferencje z wymaganiami rynku pracy i oczekiwaniami pracodawców;

2.3 wyjaśnia zjawiska i trendy zachodzące na współczesnym rynku pracy, z uwzględnieniem regionalnego i lokalnego rynku pracy;

2.4 uzasadnia znaczenie pracy w życiu człowieka;

2.5 analizuje znaczenie i możliwości doświadczania pracy;

2.6 wskazuje wartości związane z pracą i etyką zawodową;

2.7 dokonuje autoprezentacji.3. Rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie

Uczeń:

3.1 analizuje oferty szkół ponadpodstawowych i szkół wyższych pod względem możliwości dalszego kształcenia, korzystając z dostępnych źródeł informacji;

3.2 analizuje kryteria rekrutacyjne do wybranych szkół w kontekście rozpoznania własnych zasobów;

3.3 charakteryzuje strukturę systemu edukacji formalnej oraz możliwości edukacji poza formalnej i nieformalnej;

3.4 określa znaczenie uczenia się przez całe życie.

4. Planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno-zawodowych

Uczeń:

4.1 dokonuje wyboru dalszej ścieżki edukacyjno-zawodowej samodzielnie lub przy wsparciu

doradczym;

4.2 określa cele i plany edukacyjno-zawodowe, uwzględniając własne zasoby;

4.3 identyfikuje osoby i instytucje wspomagające planowanie ścieżki edukacyjno-zawodowej i wyjaśnia, w jakich sytuacjach korzystać z ich pomocy;

1. planuje ścieżkę edukacyjno-zawodową, uwzględniając konsekwencje podjętych wyborów.

 

8.  Adresaci działań związanych z doradztwem zawodowym:

Działania związane z doradztwem zawodowym w szkole podstawowej są kierowane do trzech grup adresatów:

1. uczniów (szczegółowe działania według treści programowych określa program realizacji doradztwa zawodowego, opracowany na bieżący rok szkolny)
2. rodziców (obejmują między innymi: doskonalenie umiejętności wychowawczych, prelekcje i szkolenia dla rodziców służące wspomaganiu rodziców w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych przez ich dzieci, przedstawienie pełnej oferty edukacyjnej szkół ponadpodstawowych, indywidualną pracę z rodzicami uczniów z specjalnymi potrzebami edukacyjnymi).
3. nauczycieli (obejmują między innymi: umożliwienie udziału w szkoleniach i kursach z zakresu doradztwa zawodowego, uzyskanie wsparcia w udzielaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, zwoływanie szkoleniowych posiedzeń rady pedagogicznej, wsparcie w rozpoznawaniu potrzeb uczniów, ich poglądów, oczekiwań wobec szkoły i rynku pracy, udostępnianie zasobów z obszaru doradztwa zawodowego, nakreślenie kierunku pracy z zakresu doradztwa zawodowego z uczniami i rodzicami)

 

9. Realizatorzy działań związanych z doradztwem zawodowym

Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego (WSDZ) w szkole podstawowej opiera się na współpracy wielu osób i instytucji, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz szkoły. Kluczowi współpracownicy to:

Wewnątrz szkoły:

• Doradca zawodowy:

• Koordynuje działania WSDZ.
• Prowadzi zajęcia z doradztwa zawodowego.
• Udziela indywidualnych konsultacji uczniom i rodzicom.
• Współpracuje z nauczycielami i innymi specjalistami.

• Nauczyciele:
  • Wspierają uczniów w odkrywaniu ich zainteresowań i predyspozycji.
  • Integrują treści z zakresu doradztwa zawodowego z programem nauczania.
  • Współpracują z doradcą zawodowym.

• Pedagog szkolny i psycholog:
  • Udzielają wsparcia psychologiczno-pedagogicznego uczniom i rodzicom.
  • Pomagają w identyfikacji indywidualnych potrzeb uczniów.
  • Wspierają uczniów w radzeniu sobie ze stresem związanym z wyborem przyszłości.
• Dyrektor szkoły:
  • Zapewnia warunki do realizacji WSDZ.
  • Wspiera działania doradcy zawodowego i nauczycieli.
  • Nadzoruje realizacje programu doradztwa zawodowego.
• Bibliotekarz:
  • Udostępnia materiały informacyjne związane z rynkiem pracy, oraz zawodami.
  • Współpracuje z doradcą zawodowym przy gromadzeniu materiałów informacyjnych.
• Rodzice:
  • Wspierają dzieci w procesie planowania kariery.
  • Uczestniczą w spotkaniach informacyjnych i konsultacjach.
  • Dzielą się wiedzą o wykonywanych zawodach.

Na zewnątrz szkoły:

• Poradnie psychologiczno-pedagogiczne:
  • Udzielają wsparcia w zakresie diagnozy predyspozycji zawodowych.
  • Organizują warsztaty i szkolenia dla uczniów i nauczycieli.
• Urzędy pracy:
  • Dostarczają informacji o rynku pracy.
  • Współpracują przy organizacji spotkań z pracodawcami.
• Pracodawcy:
  • Organizują wycieczki zawodoznawcze.
  • Prowadzą spotkania z uczniami.
  • Umożliwiają odbywanie praktyk zawodowych.
• Instytucje edukacyjne:
  • Szkoły ponadpodstawowe i uczelnie wyższe, które prezentują swoją ofertę edukacyjną.
  • Centra informacyjne i doradztwa zawodowego.
• Organizacje pozarządowe:
  • Wspierają działania z zakresu doradztwa zawodowego.
  • Organizują warsztaty i szkolenia.

 

10. Efekty

Wdrożenie Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego (WSDZ) w szkole podstawowej ma na celu osiągnięcie szeregu pozytywnych efektów zarówno dla uczniów, jak i dla całej społeczności szkolnej. Przewidywane rezultaty:

Dla uczniów:

• Lepsze poznanie siebie:
  • Zwiększenie samoświadomości uczniów w zakresie ich zainteresowań, predyspozycji i mocnych stron.
  • Umiejętność identyfikowania własnych celów i wartości.
• Świadome planowanie kariery:
  • Rozwijanie umiejętności podejmowania świadomych decyzji edukacyjno-zawodowych.
  • Zdobycie wiedzy o różnych zawodach i ścieżkach edukacyjnych.
  • Umiejętność analizowania rynku pracy i dostosowywania się do jego zmian.
• Łatwiejsze przejście do kolejnych etapów edukacji:
  • Lepsze przygotowanie do wyboru szkoły ponadpodstawowej i kierunku kształcenia.
  • Zmniejszenie ryzyka niepowodzeń szkolnych i zawodowych.
• Rozwój umiejętności przydatnych na rynku pracy:
  • Kształtowanie umiejętności komunikacji, współpracy, rozwiązywania problemów i radzenia sobie ze stresem.
  • Rozwijanie postawy przedsiębiorczości i kreatywności.
• Zwiększenie motywacji do nauki:
  • Zrozumienie powiązań pomiędzy nauką szkolną a przyszłą karierą zawodową.

Dla rodziców:

• Aktywne wsparcie dzieci w wyborach edukacyjno-zawodowych:
  • Zdobycie wiedzy o możliwościach edukacyjnych i zawodowych dzieci.
  • Umiejętność udzielania dzieciom mądrego wsparcia w planowaniu kariery.
  • Ułatwienie komunikacji z szkołą, w sprawach dotyczących przyszłości dzieci.
• Większe zadowolenie ze współpracy ze szkołą:
  • Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa, o przyszłość dzieci.

Dla szkoły:

• Podniesienie jakości edukacji:
  • Lepsze wyniki edukacyjne uczniów.
  • Zwiększenie atrakcyjności szkoły w oczach uczniów i rodziców.
  • Wzmocnienie pozytywnego wizerunku szkoły w środowisku lokalnym.
• Lepsza współpraca ze środowiskiem lokalnym:
  • Nawiązanie kontaktów z pracodawcami i instytucjami rynku pracy.

 

11.  Ocena i ewaluacja WSDZ

Cele oceny i ewaluacji WSDZ:

• Określenie stopnia realizacji celów WSDZ.
• Ocena efektywności stosowanych metod i form pracy doradczej.
• Identyfikacja potrzeb uczniów i rodziców w zakresie doradztwa zawodowego.
• Ocena satysfakcji uczniów, rodziców i nauczycieli z działań WSDZ.
• Doskonalenie jakości WSDZ i dostosowanie go do zmieniających się warunków rynku pracy.

Metody oceny i ewaluacji WSDZ:

• Ankiety:
  • Przeprowadzanie ankiet wśród uczniów, rodziców i nauczycieli w celu zebrania opinii na temat działań WSDZ.
  • Analiza wyników ankiet i wyciąganie wniosków.
• Wywiady:
  • Przeprowadzanie indywidualnych lub grupowych wywiadów z uczniami, rodzicami i nauczycielami.
• Obserwacja:
  • Obserwacja zajęć z doradztwa zawodowego, spotkań z przedstawicielami zawodów i innych działań WSDZ.
  • Analiza zachowań uczniów i ich zaangażowania w proces doradczy.
• Analiza dokumentów:
  • Analiza dokumentacji WSDZ, w tym programów i sprawozdań.
  • Ocena zgodności działań WSDZ z założonymi celami i standardami.
• Testy i kwestionariusze:
  • Wykorzystanie testów i kwestionariuszy do oceny wiedzy i umiejętności uczniów w zakresie planowania kariery.

.